Bakterie probiotyczne to bakterie zasiedlające układ pokarmowy człowieka. Są one odpowiedzialne nie tylko za prawidłowe funkcjonowanie metabolizmu, ale również wspierają odbudowę mikroflory jelitowej uszkodzonej w wyniku stresu, antybiotykoterapii, zmiany diety czy biegunki. Jakie właściwości niesie ze sobą Lactobacillus acidophilus?
Słowo „probiotyk” stało się ostatnio modne dzięki wysypowi na rynku aptecznym preparatów zawierających bakterie probiotyczne (np. Linex Forte, Trilac plus itp.). Dostarczają one tzw. dobre bakterie – bakterie kwasu mlekowego, które spełniają w organizmie wiele pożytecznych funkcji. Jednym z przedstawicieli pożytecznej mikroflory jest Lactobacillus acidophilus – pałeczki bytujące w jamie ustnej, jelicie i pochwie, spełniające tam wiele ważnych funkcji. To właśnie pożyteczne działanie na korzyść organizmu gospodarza sprawia, że możemy nazwać je „probiotycznymi”. Do właściwości probiotycznych należą:
– wiązanie laktozy i cholesterolu,
– działanie przeciwnowotworowe,
– produkcja witamin z grupy B,
– wzmacnianie odporności organizmu,
– działanie przeciwgrzybicze,
– działanie przeciwbakteryjne wobec bakterii chorobotwórczych.
Aby zapewnić sobie podaż dobroczynnych bakterii, należy wybierać tylko szczepy opatentowane (np. np. Lactobacillus acidophilus LA-5® w Linex probiotyk czy Bifidobacterium lactis Bb-12 w Trilac plus) [1, 2, 3, 4].
Na czym polegają właściwości przeciwbakteryjne Lactobacillus acidophilus?
Pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus acidophilus należą do dość dobrze przebadanych mikroorganizmów. Przeprowadzone dotychczas badania wykazały, że szczepy probiotyczne tego gatunku wykazują mniejszą lub większą zdolność do ograniczania rozwoju innych bakterii, w tym chorobotwórczych. Działanie to wynika głównie z wytwarzania produktów przemiany materii o właściwościach przeciwbakteryjnych.
Już z nazwy wiemy, iż bakterie kwasu mlekowego produkują kwas organiczny – głównie mlekowy, octowy i inne. Kwaśne środowisko ogranicza nie tylko rozwój innych bakterii, lecz również grzybów np. drożdżaków.
Kolejną bronią wobec innych bakterii są wytwarzane enzymy. Wśród nich wymienić należy lizozym. Jest to białko, które ma zdolność przecinania wiązań w obrębie substancji o nazwie muramina budującej ściany komórkowe bakterii. Zniszczenie ściany komórkowej chroniącej bakterię przed czynnikami środowiska zewnętrznego powoduje jej śmierć.
Innymi substancjami o działaniu przeciwdrobnoustrojowym są produkty niskocząsteczkowe, jak np. kwasy tłuszczowe. Ważnym elementem systemu przeciwbakteryjnego Lactobcillus acidophilus jest wytwarzanie nadtlenku wodoru (czyli wody utlenionej) wraz z enzymem laktoperoksydazą – enzym ten powoduje utlenienie wielu związków organicznych, w tym niszczenie innych bakterii właśnie w obecności nadtlenku wodoru. Również sam w sobie nadtlenek wodoru ma działanie przeciwbakteryjne (nie bez powodu woda utleniona jest sprzedawana w aptekach jako środek dezynfekcyjny).
I na koniec – bardzo ważną grupą substancji o działaniu przeciwbakteryjnym, są tzw. bakteriocyny – substancje białkowe o różnorodnych właściwościach przeciwdrobnoustrojowych.
Szczepy probiotyczne w suplementach
Należy pamiętać, że ww. właściwości dotyczą przede wszystkim opatentowanych szczepów bakterii i należy sięgać po preparaty, które przy nazwie bakterii mają symbol szczepu (np. Linex, probiotyk Trilac, Bactilac) [2,3,5,6,7].
Na jakie bakterie działają szczepy probiotyczne Lactobacillus acidophilus obecne w probiotykach (Linex, Trilac, Bactilac, itp.)? Badania wskazują na zwalczanie tak groźnych patogenów jak pałeczka okrężnicy, gronkowiec złocisty, pałeczka ropy błękitnej, pałeczka Pseudomonas fluorescens, paciorkowiec kałowy i listeria [2, 6,7]. Zwłaszcza przy antybiotykoterapii nie należy rezygnować z osłonowego probiotyku typu Linex czy Bactilac i Trilac zawierającego Lactobacillus acidophilus, gdyż zniszczenie pożytecznej mikroflory daje miejsce i warunki do rozwoju tej chorobotwórczej.
Bibliografia:
- Zaręba D., 2008, Przeżywalność probiotycznego szczepu Lactobacillus acidophilus w mleku niefermentowanym i fermentowanym, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia, Jakość 5(60): 189-196.
- Klewicka E., Libudzisz Z., Czajka D., Kuc K., 1999, Antagonistyczna aktywność bakterii fermentacji mlekowej Lactobacillus acidophilus, ŻYWNOŚĆ 4(21) Supl.
- Klewicka E., Lipińska L., Aktywność przeciwgrzybowa bakterii fermentacji mlekowej z rodzaju Lactobacillus, 2016, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 1 (104): 17 – 31.
- Mituniewicz-Małek A., Dmytrów I., Balejko J., Ziarno M., 2013, Komercyjne kultury probiotyczne Lactobacillus sp. (Lb. paracasei, Lb. casei I Lb. acidophilus) w napojach fermentowanych z mleka koziego, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 3 (88): 99 – 110.
- Gajda E., Bugla-Płoskońska G., 2014, Lizozym – występowanie w przyrodzie, właściwości biologiczne i możliwości zastosowań, Postepy Hig Med Dosw (online) 68: 1501-1515.
- Gwiazdowska D., Trojanowska K., 2005, Bakteriocyny – właściwości i aktywność przeciwdrobnoustrojowa, Biotechnologia 1 (68) 114-130.
- Słońska A., Klimuszko D., 2010, Bakteriocyny probiotycznych pałeczek z rodzaju Lactobacillus, Postępy mikrobiologii 40,2: 87-96.