Branża pożyczkowa kształtuje się na polskim rynku znacznie krócej niż sektor bankowy, dlatego też nie funkcjonuje jeszcze tak sprawnie i nie jest wystarczająco dokładnie nadzorowana. Mimo wszystko w ostatnich latach, z uwagi na intensywny rozwój branży, rozpoczęto wdrażanie pewnych zmian mających za zadanie jej regulację. Za priorytet w tym temacie postawiono bezpieczeństwo konsumentów oraz prawną regulację funkcjonowania instytucji pożyczkowych.
Działania na rzecz ograniczenia poziomu zadłużenia konsumentów
Istotnym problemem konsumentów sektora finansowego jest zadłużenie ponad możliwości. Część pożyczkobiorców nie radzi sobie z finansami osobistymi zaciągając kolejne pożyczki bez sprawdzania BIK z myślą, że uda się w ten sposób załatać dziurę budżetową.
Kolejny typ dłużników, to osoby, które mają głęboką wiarę w swoje możliwości lub nie obawiają się konsekwencji niespłacania zobowiązań.
Inni stają się ofiarami długu z przyczyn losowych, o których w zasadzie nikt nie myśli biorąc pożyczkę. Utrata pracy czy zdrowia często rozpoczyna pętlę zadłużenia.
Mówiąc najprościej, najlepszym rozwiązaniem na powyższe problemy, bez względu na ich pochodzenie, jest zaprzestanie dalszego zadłużania się. Ograniczenie dostępu do produktów finansowych nadmiernie zadłużonym leży również w interesie instytucji pożyczkowych czy banków. Banki w sposób wyjątkowo skrupulatny analizują sytuację finansową i nie tylko nie udzielają pożyczek zadłużonym, ale również klientom, którzy mają niewystarczające środki na pokrycie kosztów życia i rat kredytów.
Zdolność kredytowa jest więc kluczowym pojęciem podczas ubiegania się o kredyt bankowy, a na wagę tego zjawiska wpływa szczególny nadzór nad kapitałem bankowym należącym w dużej mierze do klientów tych instytucji. Racjonalne inwestowanie środków jest więc sprawą priorytetową.
Opierając się na informacjach zebranych przez dziennikarzy z www.e-busines.info.pl można dowiedzieć się, że nieco mniejszy nacisk na selekcję klientów kładzie się w sektorze pozabankowym. Instytucje pożyczkowe dysponują swoim własnym kapitałem, dlatego też nie stawiają klientom tak wygórowanych wymagań. Z ustawy o kredycie konsumenckim wynika jednak, że określanie zdolności kredytowej klienta przed udzieleniem pożyczki jest obowiązkiem. Ale w sposób mało dokładny wskazuje się na interpretację wyników tejże analizy.
Obecnie zdecydowana większość instytucji pożyczkowych przyjmuje, że zdolność kredytowa osiągana jest tylko w przypadku regularnych dochodów i braku zaległości w spłatach innych pożyczek pozabankowych.
Instytucje pożyczkowe pod większym nadzorem
Bezpieczeństwo klientów sektora pożyczkowego należy rozpatrywać nie tylko przez pryzmat przekredytowania, ale również cen usług oraz ogólnych zasad funkcjonowania instytucji pożyczkowych. W związku z tym wprowadzono pewne restrykcje dotyczące prowadzenia pozabankowej działalności pożyczkowej. Nowe zasady weszły w życie w 2016 roku i zakładają między innymi:
- obowiązek prowadzenia instytucji pożyczkowej na zasadach spółki z.o.o lub s.a.,
- wnoszenie minimalnego kapitału równego 200 tys. zł,
- określanie pozaodsetkowych kosztów pożyczki na poziomie nieprzekraczającym 25 % kwoty pożyczki i 30 % za każdy rok trwania pożyczki, łącznie wszystkie koszty nie mogą przekroczyć 100 % kwoty pożyczki,
- koszty windykacyjne maksymalnie mogą równać się stopie referencyjnej NBP (około 14 % w skali roku),
- obowiązek regulowania składki na Rzecznika Finansowego, wysokość składni zależna jest od wielkości aktywów firmy,
- zaostrzenie kar np. za niedochowanie terminu odpowiedzi w sprawie złożonej przez klienta reklamacji, kara taka może zostać nałożona przez Rzecznika Finansowego i równać się może 100 tys. zł,
- możliwość wydania zakazu praktykom lub sprzedaży produktów zagrażających zbiorowym interesom konsumentów,
- poszerzenie kompetencji Prezesa UOKIK w zakresie kontroli zapisów umów o pożyczki oraz wydawanie decyzji o niedozwolonym charakterze tych umów,
- realizacje projektu Tajemniczego Klienta, który mający status instytucji, zbiera dowody stosowania niedozwolonych praktyk, będących wbrew interesom klientów.
Powyższe regulacje nie są w stanie wyeliminować wszystkich nadużyć jakie miały miejsce w wielu instytucjach pożyczkowych, a o ich notorycznym powtarzaniu się dość obszernie i szczegółowo mówi raport Konferencji Przedsiębiorstw Polskich.
Nie są to jednak nadużycia wielkiej wagi i nie mają na celu wyłudzenie pieniędzy, jednak są popełniane przez instytucje pożyczkowe w sposób świadomy. Warto zaznaczyć, że sektor pozabankowy nie jest jedynym, a jednym z wielu, w których miejsca mają podobne nadużycia.
Niemniej jednak sytuacja konsumentów sektora pożyczek pozabankowych stanowczo się poprawia. Coraz więcej firm dba o swój wizerunek i stara się walczyć ze stereotypowym systemem postrzegania. Badanie zdolności kredytowej ma dziś znacznie szerszy wymiar niż kilka lat temu, niemożliwym jest otrzymanie pożyczki bez posiadania dochodów, a ostatnie regulacje kosztów w sposób znaczący ograniczyły możliwość przedłużania pożyczek, co nierzadko nadmiernie i zupełnie niepotrzebnie zwiększało zadłużenie konsumentów jeszcze bardziej.