Mikrometry, nazywane potocznie mikromierzami, to niezwykle skuteczne w swojej prostocie narzędzia pomiarowe, pozwalające na wykonywanie pomiarów z nieporównywalną precyzją w zakresie od setnej do tysięcznej części milimetra. Liczne rodzaje mikrometrów umożliwiają określenie wymiarów wewnętrznych i zewnętrznych, głębokości oraz średnicy elementów.
Budowa mikrometru
Mikrometr składa się z licznych elementów, które ściśle współpracują ze sobą, by otrzymany w efekcie pomiar był precyzyjny i – korzystając z narzędzia w sposób prawidłowy – pozbawiony błędów. Urządzenie można dla uproszczenia podzielić na część operacyjną (wchodzącą w kontakt z mierzonym elementem) i pomiarową (służącą do kalibracji pozycji elementów operacyjnych i odczytu wymiarów). Na budowę tej pierwszej składa się kabłąk z zaciskiem, w którym zamocowane jest kowadełko i wrzeciono, współpracujące z tulejką mikrometru za pomocą gwintu.
Część pomiarowa składa się z bębna, tulei oraz pokrętła szybkiego posuwu (sprzęgiełko). Skok gwintu bębna to 0,5 mm, służy on do szybkiego i zgrubnego przesuwania wrzeciona. Sprzęgiełko odpowiada za 50 części, na które został podzielony obwód bębna, odpowiadających 0.01 mm. Na tulei oraz bębnie znajdują się skale pomiarowe, za pomocą których możliwe jest odczytanie dokładnych wymiarów.
Powierzchnie pomiarowe, znajdujące się na zakończeniu kowadełka i wrzeciona, zostały wykonane z węglików spiekanych, dzięki czemu cechują się wysoką żywotnością i twardością 90 HRC. Do zrównoważenia siły docisku szczęk pomiarowych służy sprzęgiełko, zapobiegające uszkodzeniu urządzenia podczas eksploatacji.
Rodzaje mikrometrów
Jako narzędzie, które może przeważyć o funkcjonalności konstrukcji, mikrometr został przystosowany do pomiaru różnorakich elementów. Najczęściej spotykane i wykorzystywane do większości zadań kabłąkowe mikrometry zewnętrzne służą między innymi do pomiaru rur, blach, drutu, gwintów i kół zębatych. Niekiedy spotkać się można z wysoce wyspecjalizowanymi narzędziami o dedykowanych powierzchniach pomiarowych, umieszczonych na końcu kowadełka i wrzeciona. Z uwagi na wygodę użytkowania, zaprojektowano również mikrometry z wymiennym kowadełkiem, dopasowanym do odpowiedniego rodzaju mierzonych elementów.
Mikrometry wewnętrzne służą najczęściej do pomiaru średnicy otworów i rowków. Najprostszym rodzajem tego narzędzia jest mikrometr szczękowy, niekiedy nazywany po prostu średnicówką. Wyróżniamy również średnicówki dwupunktowe oraz trójpunktowe, a także mikrometry do rowków wewnętrznych, przeznaczone do pomiarów poprzecznych podcięć i odsadzeń w otworach.
Do narzędzi mikrometrycznych zaliczają się również głębokościomierze, służące do pomiaru otworów nieprzelotowych, zagłębień oraz uskoków. We wrzecionie tego typu narzędzi znajduje się tuleja. Umieszczony w niej przedłużacz pozycjonuje się w otworze, dociskając stopę głębokościomierza do krawędzi zagłębienia.
Głowice i śruby mikrometryczne należą do specjalistycznych narzędzi pomiarowych. Z ich pomocą możliwe jest precyzyjne przestawienie lub nastawienie przyrządów specjalnych, mikroskopów i stołów koordynacyjnych. Jest to narzędzie niezastąpione, o licznych możliwościach integracji z maszynami i systemami pomiarowymi.