Wyroby ceramiczne towarzyszą nam od wieków. Korzystamy z nich na co dzień, jak i podczas wyjątkowych, uroczystych okazji. Są piękne, eleganckie, trwałe, a przy tym bardzo praktyczne. Obecnie na rynku znajdziemy niezwykle bogaty wybór naczyń tego rodzaju, takich jak słynna ceramika bolesławiecka. Niestety, nie wszystkie oferowane produkty charakteryzują się równie wysoką jakością. Jak w takim razie rozpoznać prawdziwą, oryginalną ceramikę użytkową? Na co zwrócić uwagę?
Ceramika znana jest człowiekowi od tysięcy lat. Pierwsze wykonane z niej wyroby pochodzą nawet sprzed 13 tysięcy lat p.n.e.! W rozumieniu tradycyjnym odnosi się ona do wszystkich produktów powstałych w procesie wypalania w wysokich temperaturach odpowiednio uformowanej gliny. Na przestrzeni wieków sposób wytwarzania wyrobów ceramicznych ewoluował. Zaczęto stosować m.in. nowe materiały i techniki wypalania. Pojawiła się także ceramika ręcznie malowana. Współczesna ceramika występuje w kilku odmianach, z których za najszlachetniejszą uznaje się porcelanę.
Rodzaje ceramiki – ceramika a porcelana
Myśląc dzisiaj o ceramice, z pewnością część z nas, której surowiec ten nie jest obcy, utożsamia ją z ceramiką Bolesławiec. Naczynia polskiego producenta bardzo mocno wpisały się w historię naszych kuchni i są obecne w wielu domach od pokoleń!
Jeśli zdecydujemy się na zakup zastawy z ceramiki, powinniśmy jednak wiedzieć, że obecnie może zostać ona wykonana z różnych odmian. Do najpopularniejszych i najczęściej wykorzystywanych zaliczamy:
- Porcelanę
Uznawana za najszlachetniejszą i najdoskonalszą odmianę ceramiki. Często nazywana także białym złotem. Jest to mieszanka kwarcu, skalenia i gliny kaolinowej. Porcelana występuje jako miękka (delikatna, charakterystyczna dla porcelany chińskiej) i twarda. Odmiana określana jako twarda charakteryzuje się dużą wytrzymałością, odpornością na ściskanie, temperatury i czynniki atmosferyczne. Jest biała, gładka i w jaśniejszych, cieńszych miejscach subtelnie prześwitująca.
- Fajans
Fajans również powstaje z gliny kaolinowej, dlatego jest nieco podobny do porcelany. Wykonane z niego wyroby nie mogą poszczycić się jednak równie wysoką jakością i pięknym wyglądem. Są grubsze i nie przepuszczają światła.
- Porcelit
Wyrób pośredni pomiędzy porcelaną a fajansem. Z porcelitu powstaje ceramika szkliwiona, o barwie od białej po kremową.
- Kamionkę
Naczynia kamionkowe, spośród których najbardziej znana pozostaje ceramika bolesławiecka, np.talerze Bolesławiec, są wykonywane z gliny z dodatkiem piasku kwarcowego oraz szamotu. Charakteryzuje je wysoka trwałość, wytrzymałość, odporność na działanie wody i kwasów.
- Terakotę
Terakota obejmuje ceramikę nieszkliwioną – wyroby z oczyszczonej, wypalonej gliny naturalnej. Obecnie jednak najczęściej wykorzystuje się ją do wykonywania figurek lub płytek posadzkowych, a nie zastawy stołowej.
Jak rozpoznać ceramikę wysokiej jakości?
Jeśli szukamy wyrobów ceramicznych dobrej jakości, powinniśmy zwrócić naszą uwagę przede wszystkim na porcelanę oraz kamionkę. Są to surowce bezpieczne – odporne na działanie związków chemicznych, czynników atmosferycznych i wysokich temperatur. Trwałe, nienasiąkliwe, łatwe w czyszczeniu.
Klasyczną porcelanę rozpoznamy w prosty sposób – wystarczy trzymając ją pod światło, sprawdzić, czy przez ścianki przedostają się promienie słoneczne. W taki sposób odróżnimy m.in. porcelanę od fajansu.
O jakości porcelany powie nam również jej barwa: śnieżnobiała lub delikatnie kremowa, która – co ważne – nie blaknie i nie zmienia swojego koloru pod wpływem czasu! Jeśli wybrane przez nas naczynia wpadają w szarawy odcień lub mają przebarwienia, najpewniej nie będzie to prawdziwa porcelana.
Jak dbać o zastawę ceramiczną?
Obecna ceramika użytkowa różni się od tej, którą wytwarzano tysiące czy setki lat temu. Współczesne naczynia ceramiczne, np. kubki Bolesławiec, mogą być myte w zmywarce. Nie jest to jednak regułą! Pamiętajmy, aby każdorazowo zwracać uwagę na zalecenia producenta. Jeśli po spotkaniu w większym gronie zdecydujemy się na użycie zmywarki, wybierzmy delikatny tryb i niską temperaturę.
Podobnie z prawdziwą porcelaną – do zmywarki nadaje się tak naprawdę jedynie porcelana barwiona metodą wszkliwną. W innym przypadku regularne, mechaniczne mycie takiej zastawy może ją zniszczyć. Zachowajmy także ostrożność przy serwisach bogato zdobionych. Jeśli pragniemy przez jak najdłuższy czas utrzymać ich piękny wygląd, starajmy się pielęgnować je ręcznie.