Zachorowalność
Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce.
Poniżej tabela pokazująca ilość nowych zachorowań na nowotwór złośliwy piersi u kobiet oraz ilość zgonów z powodu tej choroby:
| Rok | Liczby bezwzględne | Współczynnik zachorowalności na 100 000 (standaryzowany) | Pozycja | Zgony z powodu raka piersi |
| 1963 | 2 476 | 14,6% | 2 | 1 587 |
| 1996 | 9 681 | 35,9% | 1 | 4 738 |
| 2000 | 10 987 | 38,8% | 1 | 4 715 |
| 2002 | 12 000 | projekcja | 1 | 5 000 |
| 2010 | 17 403 | projekcja | 1 | 6 379 |
Źródło: Nowotwory, Journal of Oncology, Suplement 2, Zasady i wyniki „Programu modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, 1999-2000; Warszawa 2002;
Uwagi:
Umieralność
Nowotwory złośliwe piersi u kobiet należą do nowotworów dobrze rokujących.
Prawdopodobieństwo przeżycia 5-lat w zależności od stadium zaawansowania nowotworu (tabela poniżej):
| Stopień zaawansowania | Stadium zaawansowania | Odsetek przeżyć 5-letnich |
| 0 | przedinwazyjne | 100% |
| I | miejscowe | 75% |
| II | lokoregionalne wczesne | 50% |
| III | lokoregionalne późne | 25% |
| IV | uogólnione | 5% |
Źródło: Nowotwory, Journal of Oncology, Suplement 2, Zasady i wyniki „Programu modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, 1999-2000; Warszawa 2002;
Polska cechuje się bardzo niekorzystnym rozkładem epidemiologicznym jeśli chodzi o rozpoznanie nowotworów złośliwych piersi u kobiet. W Polsce rozpoznanie nowotworu odbywa się zbyt późno i dlatego Polska odznacza się jednym z najgorszych odsetek przeżyć 5-letnich:
W praktyce oznacza to, że na 1 000 wykrytych nowotworów piersi u kobiet, w USA udaje się uratować 800, w krajach Europy Zachodnie 725 – a w Polsce, niestety, tylko nieco ponad 580.
Poza tym z powodu zbyt późnego wykrywania nowotworu złośliwego piersi u kobiet w Polsce, w nikłym stopniu można zastosować w leczeniu chirurgicznym operacje oszczędzające (BCT. – z ang. breast conservative therapy), a pomimo rozwoje technik radiologicznego oznaczania węzła wartowniczego (SNB – z ang. Sentinel Node Biopsy) – okazuje się, że nie można odstąpić od pełnego usunięcia węzłów chłonnych.
Metody wczesnego wykrywania zmian w gruczole piersiowym
Do metod wczesnego wykrywania raka piersi zalicza się:
Kobiety z wykrytymi zmianami w piersi wymagają dalszego postępowania diagnostycznego – najczęściej biopsji podejrzanej zmiany.
Samobadanie piersi przez kobiety
W 2002 roku Centrum Badań Społecznych przeprowadziło w grupie 509 losowo wybranych kobiet w wieku powyżej 18 lat badania ankietowe na temat samobadania piersi. Wyniki są następujące:
Uwaga:
samobadanie piersi oraz badanie piersi przez lekarza należą do badań palpacyjnych. Wykrycie podejrzanej zmiany w piersi za pomocą tych badań jest możliwe, gdy zmiana (guzek) osiąga średnicę CO NAJMNIEJ 1 cm. Wyklucza to bardzo często możliwość uchwycenia zmian na wcześniejszym etapie tj. gdy zmiany kwalifikujemy jako zmiany niepalpacyjnej (niewyczuwalne w badaniu fizykalnym)
Badania mammograficzne
Koszt wykonania 1 mammografii (wg: Nowotwory, Journal of Oncology, Suplement 2, Zasady i wyniki „Programu modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polscw, 1999-2000; Warszawa 2002) – 69,9 PLN.
W nowym katalogu świadczeń zdrowotnych ogłoszonym przez NFZ i obowiązującym od 2004 nie ma refundacji na badania mammograficzne.
Wg zasad zawartych w katalogu badanie mammograficznej ma być składową częścią porady lekarza w poradni chorób piersi (refundacja za wizytę w poradni chorób piersi wynosi w Polsce od 35 do 60 PLN). W efekcie większość kobiet w ogólne nie korzysta z mammografii lub też jest zmuszonych do odpłatnego wykonania mammografii.
Biopsja piersi
Około 5%-10% zmian wykrytych w badaniach obrazowych (mammografia, USG piersi) wymaga weryfikacji za pomocą biopsji.
Tylko 20% spośród wszystkich biopsji piersi potwierdza, że zmiana jest złośliwa. W 80% bioptowane guzki (zmiany np. mikrozwapnienia) okazują się zmianami łagodnymi.
Aktualny system refundacji wg katalogu świadczeń zdrowotnych NFZ obniżył z 230 do 140 punktów jedną z najnowocześniejszych metod biopsji piersi – mammotomiczną biopsję piersi oraz odebrał możliwość wykonywania jej przez specjalistów z zakresu radiologii, chirurgii ogólnej i ginekologii. W efekcie:
Koszty leczenia nowotworów piersi
Wydłużenie 1 roku życia kobiety, u której wykryto raka piersi kosztuje:
źródło: Nowotwory, Journal of Oncology, Suplement 2, Zasady i wyniki „Programu modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polscw, 1999-2000; Warszawa 2002;
Polska na tle Europy w zakresie walki z rakiem piersi
Polska zajęła PRZEDOSTATNIE, 17 miejsce wśród krajów Europy uczestniczących w badaniu Eurocare-2, jeśli chodzi o śmiertelność z powodu raka piersi. Tabela poniżej pokazuje wyniki większości krajów Europy w zakresie 5-letnich przeżyć:
Polska cechuje się coraz większą zachorowalnością na nowotwór złośliwy piersi – jest to wynik czynników cywilizacyjnych. Nowych zachorowań w Polsce będzie coraz więcej!
Skuteczność polskiego systemu opieki zdrowotnej w obszarze walki z rakiem piersi mierzy się głównie w postaci 5-letnich przeżyć. Wg tej miary Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Europie!
Przyczyny:
- Do tej pory brak narodowego programu do walki z rakiem
- Obecny system zdrowotny nie promuje metod profilaktyki II stopnia (np. usunięcie mammografiiz katalogu procedur, niewłaściwe uwarunkowania refundacyjne mammotomii)
- Obecna profilaktyka w raku piersi w praktyce powszechnej sprowadza się w praktyce do propagowania kultury samobadania piersi to działanie ma bardzo ograniczoną skuteczność profilaktyczną z dwóch zasadniczych powodów:
- odsetek kobiet stosujących tę metodę będzie zawsze niewystarczający (obecnie 28% kobiet spośród 80% przyznających się do znajomości sposobu badania) oraz fakt, że samobadanie piersi nigdy nie gwarantuje, że każda kobieta stosuje metodę prawidłowo;
- samobadanie piersi przez kobietę (jak i badanie palpacyjne przez lekarza) nie są w stanie wykryć najwcześniejszych zmian tj. zmian przedinwazyjnych, które gwarantuję 100% wyleczenie
- Akcje mammograficzne ad hoc (organizowane przez samorządy, organizacje charytatywne, niektórych pracodawców, również o podłożu politycznym) mają bardzo ograniczone znaczenie, ponieważ:
- nie są działaniami o charakterze stałym, powtarzalnym;
- bardzo często są działaniami niedokończonymi z diagnostycznego punktu widzenia (np. ok. 10% kobiet po akcjach mammograficznych, które wymagają jeszcze weryfikacji biopsyjnej są pozostawione same w sobie z niedodiagnozowanym problemem)
- organizatorzy i sponsorzy takich akcji mają bardzo ograniczoną wiedzę merytoryczną odnośnie wymaganej jakości takich badań i nierzadko powierzają je wykonawcom, którzy nie gwarantują właściwej oceny diagnostycznej (np. niektóre duże zakłady pracy z funduszu świadczeń społecznych sponsorują pewną ilość badań mammograficznych dla swoich pracownic, jednakże wybór pracowni mammograficznej dokonuje się wyłącznie na bazie najniższej ceny za mammografię)
źródło dla zestawienia badania Eurocare-2: Nowotwory, Journal of Oncology, Suplement 2, Zasady i wyniki „Programu modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, 1999-2000; Warszawa 2002;
Opracowanie:
lek. med. Grażyna Pietrzyk specjalista chirurgii onkologicznej
lek. med. Szymon Młynarczyk specjalista chirurgii ogólnej