Jakie były początki tej metody leczenia otyłości?
Metodę implantacji balonika do żołądka w leczeniu otyłości zastosowano po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych pod koniec lat dziewięćdziesiątych. Metoda dotychczas stosowana jest w specjalistycznych ośrodkach na świecie, odpowiednio do tego przygotowanych.
Początkowo implantowano balonik do żołądka u pacjentów z olbrzymią otyłością przygotowując ich do dużego zabiegu bariatrycznego, np. wycięcia części żołądka. Stosowano również tę metodę u osób potrzebujących zrzucić zbędne kilogramy masy ciała przed planowanym zabiegiem w chirurgii, ortopedii, czy ginekologii. Szybko okazało się, że pacjenci chudli skutecznie i w odróżnieniu od innych metod nie występowały istotne powikłania ogólne i żołądkowe. Zaczęto więc stosować tą metodę jako leczenie zasadnicze, zarówno dla otyłości olbrzymiej, jak i u pacjentów z mniejszą nadwagą, dla których na chirurgiczne postępowanie jest za wcześnie.
Czy metoda ta może być stosowana u pacjentów z niewielką nadwagą?
Istotnie, w toku stosowania metoda balona żołądkowego okazała się skuteczna również dla grupy pacjentów z niską otyłością lub niewielką nadwagą, u których wcześniej stosowane diety i leki nie przynoszą spodziewanych efektów. Pacjenci tacy nie podlegają procedurze leczenia chirurgicznego /np. ucięcia żołądka/ ze względu na duże ryzyko operacyjne i możliwe powikłania. Nawet zakładane laparoskopowo specjalne opaski na część górną żołądka /tzw. gastric bandings/ są zabiegiem operacyjnym, który przy niewielkiej nadwadze pacjenta nie jest wskazany. Dla takich właśnie pacjentów balon żołądkowy jest więc rozwiązaniem najlepszym i najbardziej rozsądnym.
Na czym polega zabieg?
Pacjenci kwalifikowani do zabiegu, przechodzą szereg badan specjalistycznych – medycznych i laboratoryjnych oraz niezbędnych konsultacji. Implantacja balonika żołądkowego BIB System jest zabiegiem nieoperacyjnym, trwa około 10-15 minut, wykonywana jest z anestezjologiem, w krótkim znieczuleniu dożylnym, po premedykacji. Pacjent nie odczuwa żadnego dyskomfortu. Do żołądka wkłada się specjalną sondę z balonikiem, który po wypełnieniu solą fizjologiczną do odpowiednich rozmiarów, pozostawiany jest w żołądku. Zabieg implantacji wykonywany jest w kontroli specjalnej kamery endoskopowej i jest w pełni odwracalny /w każdej chwili balonik można usunąć/. Po krótkim pobycie w Klinice /kilka godzin/ pacjenci wypisywani są do domu, otrzymując indywidualnie przygotowane zalecenia, program leczenia oraz terminarz wizyt kontrolnych. Po okresie 3-6 miesięcy /pełny okres kuracji/ balon żołądkowy zostaje usunięty z żołądka również endoskopowo – w podobny sposób jak przy implantacji.
Czy są jakieś dolegliwości po implantacji balona żołądkowego?
U większości pacjentów po zabiegu występują objawy dyspeptyczne. Mogą to być: nudności, wymioty, wzdęcia, biegunki i skurcze. Trwają one około 2-3 dni i są typowe dla tej metody leczenia. Żołądek musi się przyzwyczaić do nowych warunków, a zanim to nastąpi mocno pracuje chcąc strawić lub wyrzucić balonik. Zalecane w tym okresie leki zmniejszają dolegliwości, lecz nie są w stanie ich zupełnie wyeliminować. Po ustąpieniu objawów początkowych wszystko wraca do normy, jednakże pacjenci mają ograniczenie możliwości nadmiernego spożycia posiłku. Jeśli popełnią błąd dietetyczny, tj. zjedzą za szybko i za dużo to mogą wystąpić ponownie dolegliwości. Dlatego, między innymi, ważne jest, aby w okresie leczenia pacjenci zdecydowanie wolniej spożywali posiłki, wtedy żołądek zdąży z informacją, że jest pełny i nie dopuści do powstania dolegliwości.
Co stanie się jeśli balon pęknie?
Jest to bardzo często zadawane przez pacjentów pytanie. Nieszczelność balonika jest możliwa, ale zdarza się bardzo rzadko. Wewnątrz balonika jest płyn – sól fizjologiczna. W przypadku nieszczelności płyn powoli wydostanie się na zewnątrz do żołądka. Słony roztwór pacjent natychmiast zwróci lub zobaczy niebieski barwnik w oddawanym moczu. Należy wtedy przyjechać do Kliniki, gdzie balonik zostanie wymieniony na nowy. Pacjenci terapii BIB-System normalnie funkcjonują: intensywnie ćwiczą, grają w tenisa i siatkówkę, jeżdżą konno, pływają i nurkują. Wśród naszych pacjentek mamy nawet stewardesy. Nie zdarzyło się jeszcze, aby z powodów aktywności pacjenta balon żołądkowy pękł. Nieszczelność może pojawić się natomiast w przypadku wady tkwiącej w samej strukturze balona, co jednak zdarza się bardzo rzadko.
Czy są jakieś przeciwwskazania dla pacjentów chcących skorzystać z terapii?
Bezpośrednimi przeciwwskazaniami do zabiegu jest czynna choroba wrzodowa lub rzadko występujące przepukliny okołoprzełykowe. Uniemożliwić skorzystanie z terapii mogą również: przebyta wcześniej operacja przewodu pokarmowego, obstrukcja, zrostowe zapalenie otrzewnej, poważna choroba nerek, wątroby lub płuc, przewlekłe leczenie sterydami, ciąża.
Czy podczas leczenia otyłości metodą balona żołądkowego powinniśmy stosować inne formy i sposoby odchudzania?
Nasi pacjenci po zabiegu implantacji balona żołądkowego otrzymują proste zalecenia dietetyczne, ale nie wymagamy ścisłego przestrzegania diety. Pacjenci z otyłością i nadwagą, którzy zgłaszają się na leczenie do naszej Kliniki najczęściej wielokrotnie podejmowali próby wprowadzenia ścisłych ograniczeń dietetycznych, ale nieskutecznie. Brakowało wytrwałości i silnej woli. Zalecenia po raz kolejny ścisłej diety nie miałyby więc u nich uzasadnienia. Naturalnie, wskazujemy pacjentom podstawowe błędy jakościowe w spożywanej diecie, które staramy się wyeliminować. Ponadto, dążymy do wprowadzenia u naszych pacjentów bardziej racjonalnego sposobu odżywiania. Jednymi z podstawowych zasad, którymi pacjent powinien się kierować jest zmniejszenie możliwości spożywania jednorazowo nadmiernie dużych posiłków oraz ograniczenie w diecie spożywania węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym.
Metoda balonu a aktywność fizyczna. Czy są jakieś specjalne ćwiczenia, które pacjent powinien wykonywać podczas terapii?
Przekonanie pacjenta do aktywności fizycznej jest ważnym elementem leczenia. Umożliwia to pełne wykorzystywanie spożywanych kalorii, co nie pozwala na odkładanie się tłuszczu zapasowego. Jednak, nie chodzi tutaj o obciążające ćwiczenia na siłowni, czy drugi w roku wyjazd na narty, ale o wprowadzenie lekkiej, lecz regularnej aktywności fizycznej. Może to być zarówno spacer wieczorny, 20-30 minut ćwiczeń na rowerku treningowym, jak i gimnastyka przed snem. Ćwiczenia pacjenci mogą dobierać indywidualnie, w zależności od swoich fizycznych możliwości i upodobań. Ważne, aby robili to codziennie, a nie tylko od święta. Bardzo skutecznym dodatkowym elementem w okresie leczenia jest również pływanie lub ćwiczenia w wodzie 1-2 razy w tygodniu. Balon żołądkowy nie jest panaceum na problemy otyłości i wymaga chociaż minimum współpracy od pacjenta, wystarczą odrobina ruchu i możliwie racjonalny sposób odżywiania.
Jakie są największe błędy jakich pacjent powinien się wystrzegać?
Jednym z podstawowych błędów powodujących nadwagę i otyłość w ogóle jest spożywanie obfitych posiłków późnym wieczorem. Organizm w czasie snu odkłada spożyte kalorie na zapasową tkankę tłuszczową. Wiele osób rozpoczyna dzień od kawy i bez śniadania udaje się do pracy. Jednocześnie wieczorem spożywa jedyny, ale za to bardzo obfity posiłek. Należy to zmienić i wprowadzić racjonalny sposób odżywiania.
Dzięki balonikowi żołądkowemu pacjent będzie miał ograniczoną możliwość spożycia obfitego posiłku wieczornego, co pomoże we wprowadzeniu bardziej racjonalnego sposobu odżywiania, a więc przede wszystkim jedzenia kilka razy dziennie w mniejszych ilościach, poczynając od zjedzenia śniadania rano przed pracą. Spożywane w sposób regularny kalorie są wykorzystywane na bieżąco i utrzymują sprawność organizmu , nie powodując odkładania zapasów. Wielu naszych pacjentów zmaga się z tym problemem. Może się wydawać to paradoksalne, lecz dużą grupę osób korzystających z terapii metodą balona żołądkowego stanowią osoby aktywne zawodowo. Najczęściej, są to przepracowani biznesmeni, którzy nie dbają o zdrowie, nie mają czasu na prawidłowe odżywianie i spędzają wiele godzin w biurze lub w podróży. Prędzej czy później u takich osób zaczyna się problem z nadwagą, a następnie z otyłością. Podczas leczenia staramy się zmienić ich przyzwyczajenia i balon żołądkowy nam w tym pomaga.
Brak ruchu jest także poważnym problemem dla osób mających kłopoty z utrzymaniem prawidłowej wagi ciała. Nie istnieje na świecie żadna cudowna metoda leczenia nadwagi, która bez jakiejkolwiek, nawet najmniejszej aktywności fizycznej pozwoli pacjentowi pozbyć się zbędnych kilogramów. Poprzez wprowadzenie dodatkowej formy codziennej aktywności wieczorem przed zaśnięciem /spacer, rowerek w domu, itp./ pacjent wspomaga terapię BIB System i przyspiesza utratę zbędnych kilogramów w okresie leczenia. Nie ma tu jednak mowy o zmuszaniu się do dużego wysiłku – wystarczy naprawdę niewielka aktywność.
Spożywanie dużej ilości alkoholu podczas terapii, szczególnie piwa i słodkich drinków, nie jest wskazane i obniża efekty leczenia. W tych przypadkach przekonujemy pacjentów do ograniczenia spożycia, tzw. pustych kalorii lub zamiany spożywanego piwa i drinków na np. wino wytrawne lub półwytrawne, co jest zdecydowanie korzystniejsze w okresie leczenia.
Dr Zbigniew Kowalczyk
Klinika Bariatrii Pulsmed
www.pulsmed.com.pl