Podstawowym źródłem witamin zarówno u dzieci, jak i u dorosłych powinno być pożywienie. Zróżnicowana dieta, bogata w owoce, warzywa, mięso, ryby i nabiał, powinna zaspokoić zapotrzebowanie żywieniowe na wszelkie składniki. Polacy jednak lubią suplementy diety, a ich niekontrolowane przyjmowanie może skutkować hiperwitaminozą, czyli zbyt dużym stężeniem witamin w surowicy krwi. Które z witamin można bezpiecznie suplementować, a nadmiernie spożywanie których z nich może spowodować objawy przedawkowania? [1]
Pożywienie jako podstawowe źródło witamin dla dziecka
Nasza codzienna dieta powinna zaspakajać dobowe zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze. Warunkiem jest jednak odpowiedni dobór składników. Najbogatszymi źródłami witamin są owoce i warzywa, orzechy, produkty zbożowe, mięso, ryby, mleko, przetwory mleczne i jaja. [1]
Zapewnienie tak zbilansowanej diety jest największym problem u dzieci ze względu na znaczną wybiórczość dotyczącą pożywienia. Drugą grupą są osoby starsze, które nie odczuwają potrzeby zmiany codziennego menu, a osłabienie receptywności smaku i węchu nasila zmniejszenie zapotrzebowania na zróżnicowaną dietę. [1]
Kiedy sięgać po suplementy diety u dzieci?
Z założenia u dzieci nie należy suplementować witamin w postaci sztucznej. Wyjątkiem jest tu witamina D, która pełni rolę w niezliczonej liczbie procesów zachodzących w naszym organizmie, np. w mineralizacji kości i zębów czy w procesach odpornościowych. Jej podstawowym źródłem jest biosynteza skórna, do której niezbędne jest promieniowanie UV z promieniowania słonecznego. Ze względu na nasze położenie geograficzne i dużą ilość pochmurnych dni w ciągu roku, u większości z nas stwierdza się niedobory witaminy D. Dlatego też wskazana jest jej suplementacja od pierwszego dnia życia dziecka. [1][3]
Suplementacja innych witamin i składników odżywczych jest uzależniona od indywidualnych potrzeb i powinna odbywać się pod kontrolą lekarza. Niedobory różnych witamin są stosunkowo często stwierdzane u dzieci, co stanowi oczywiste wskazanie do ich uzupełniania. Pamiętajmy jednak, że witaminy również można przedawkować. [1]
Czy nadmiar witamin może być szkodliwy?
Większość witamin spożywanych w nadmiarze może spowodować objawy związane z przedawkowaniem, dlatego należy sięgać po nie z rozsądkiem. Szczególnie niebezpieczne jest przyjmowanie suplementów w sytuacji, gdy nasza dieta jest odpowiednio zbilansowana. [1]
Witamina A spożywana w nadmiarze gromadzi się w wątrobie, co skutkuje powiększeniem tego narządu. Ponadto pacjenci skarżą się na zaburzenia neurologiczne, takie jak nadmierna pobudliwość czy bóle głowy. Okresem życia, w którym szczególnie ostrożnie należy suplementować witaminę A jest ciąża. Ten składnik odżywczy, jeśli jest przyjmowany w nadmiarze, wykazuje działanie teratogenne, czyli uszkadzające płód. Objawy neurologiczne, takie jak przewlekłe zmęczenie, bóle głowy i osłabienie mięśni, mogą wynikać także z przedawkowania witaminy E. [2][4]
U dzieci należy ostrożnie suplementować również witaminę K. Jest ona zalecana u wszystkich noworodków jako forma profilaktyki krwawień wewnątrzczaszkowych. W późniejszym okresie jej nadmierne przyjmowanie wiąże się ze wzrostem ryzyka zaburzeń funkcjonowania wątroby i wystąpienia anemii hemolitycznej, żółtaczki oraz hiperbilirubinemii. [5]
Przedawkować można ponadto witaminy z grupy B. Nadmierne spożywanie witaminy B1, czyli tiaminy, powoduje zawroty głowy, drżenia mięśniowe czy zaburzenia rytmu serca. Przedawkowanie witaminy B2 skutkuje wystąpieniem nudności i wymiotów. Nadmierne spożywanie witaminy B6 jest szczególnie niebezpieczne u pacjentów z chorobami neurodegeneracyjnymi. [6][7][8]
Kolejną witaminą jest witamina C. Jej przyjmowanie w zbyt dużych dawkach wiąże się ze wzrostem ryzyka rozwoju kamicy nerkowej, co z kolei prowadzi do nawracających zakażeń układu moczowego i ataków kolki nerkowej. [9]
Bibliografia:
[1] https://dieta.mp.pl/zasady/62899,witaminy
[2] https://dieta.mp.pl/zasady/62900,witamina-a
[3] https://diabetologia.mp.pl/wytyczne/92799,wytyczne-suplementacji-witaminy-d-skrot-aktualnych-zalecen
[4] https://dieta.mp.pl/zasady/62907,witamina-e
[5] https://dieta.mp.pl/zasady/62908,witamina-k
[6] https://dieta.mp.pl/zasady/62911,witamina-b1-tiamina
[7] https://dieta.mp.pl/zasady/62915,witamina-b2-ryboflawina